Những sai lầm thường gặp khi công chứng văn bản khai nhận di sản

Trong quá trình công chứng văn bản khai nhận di sản, không ít trường hợp gặp khó khăn, vướng mắc do sai sót trong việc chuẩn bị hồ sơ hoặc chưa hiểu rõ quy định pháp luật. Điều này có thể dẫn đến việc hồ sơ bị từ chối, kéo dài thời gian xử lý hoặc gây tranh chấp về sau.

Bài viết sau đây, Văn Phòng Công Chứng Đại Việt sẽ phân tích chi tiết những sai lầm thường gặp, đồng thời đưa ra giải pháp giúp bạn tránh rủi ro khi thực hiện thủ tục này.

1. Hiểu chưa đúng về văn bản khai nhận di sản

Một trong những sai lầm phổ biến là nhầm lẫn giữa khai nhận di sản và thỏa thuận phân chia di sản.

– Khai nhận di sản: áp dụng khi chỉ có một người duy nhất được hưởng toàn bộ di sản, không có sự tranh chấp hoặc chia phần.

– Thỏa thuận phân chia di sản: áp dụng khi có từ hai người thừa kế trở lên, họ cần phân chia phần di sản cho từng người.

Do không phân biệt rõ, nhiều người nộp nhầm loại hồ sơ dẫn đến việc cơ quan công chứng từ chối hoặc yêu cầu chỉnh sửa, bổ sung, mất thời gian.

2. Không xác định chính xác hàng thừa kế

Theo Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế được xác định dựa trên:

– Di chúc hợp pháp (nếu có), hoặc

– Hàng thừa kế theo pháp luật.

Sai lầm thường thấy là bỏ sót một số người thuộc hàng thừa kế, chẳng hạn như con riêng, con nuôi hợp pháp, cha mẹ còn sống, hoặc vợ/chồng hợp pháp của người để lại di sản.

Việc bỏ sót này có thể dẫn đến tranh chấp, khiếu kiện sau khi văn bản công chứng đã hoàn tất. Trong nhiều trường hợp, văn bản khai nhận di sản còn có nguy cơ bị tuyên vô hiệu.

3. Hồ sơ giấy tờ không đầy đủ

Một số giấy tờ quan trọng thường bị thiếu hoặc chuẩn bị không đúng quy định, bao gồm:

– Giấy chứng tử của người để lại di sản.

– Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản (sổ đỏ, sổ hồng, đăng ký xe, sổ tiết kiệm…).

– Giấy tờ tùy thân của người khai nhận di sản (CMND/CCCD, sổ hộ khẩu).

– Di chúc hợp pháp (nếu có).

Thiếu bất kỳ giấy tờ nào trong số này đều khiến hồ sơ bị trả lại. Trong trường hợp tài sản là bất động sản, nhiều người còn không nộp bản gốc giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, dẫn đến việc không thể công chứng.

4. Di chúc không hợp pháp hoặc chưa rõ ràng

Nếu di sản được để lại theo di chúc, văn bản này phải hợp pháp theo quy định. Sai lầm phổ biến gồm:

– Di chúc không có công chứng/chứng thực trong trường hợp cần thiết.

– Người lập di chúc không minh mẫn, bị ép buộc hoặc đe dọa.

– Nội dung di chúc mâu thuẫn, thiếu rõ ràng, dẫn đến khó khăn khi công chứng.

Nhiều gia đình chủ quan nghĩ rằng chỉ cần giấy viết tay là đủ, nhưng khi mang đến công chứng thì bị từ chối vì không đảm bảo tính pháp lý.

5. Không đồng thuận giữa các đồng thừa kế

Trong một số trường hợp, văn bản khai nhận di sản chỉ có giá trị khi tất cả những người thừa kế hợp pháp cùng thống nhất ý chí. Tuy nhiên, nhiều gia đình gặp tình trạng một số thành viên không hợp tác hoặc không ký vào hồ sơ.

Điều này khiến thủ tục bị đình trệ, phải chuyển sang khởi kiện tại tòa án để giải quyết tranh chấp. Sai lầm ở đây là không thương lượng, hòa giải trước khi tiến hành công chứng.

6. Không kiểm tra tình trạng pháp lý của tài sản

Một số tài sản thừa kế đang trong tình trạng:

– Đang thế chấp tại ngân hàng.

– Bị kê biên thi hành án.

– Có tranh chấp quyền sở hữu với bên thứ ba.

Nếu không kiểm tra trước, hồ sơ công chứng chắc chắn bị từ chối. Nhiều người do thiếu hiểu biết đã chuẩn bị đầy đủ hồ sơ cá nhân, nhưng lại quên xác minh tình trạng pháp lý của tài sản, dẫn đến mất thời gian và chi phí.

7. Chậm trễ trong việc khai nhận di sản

Pháp luật quy định thời hiệu thừa kế đối với bất động sản là 30 năm và đối với động sản là 10 năm kể từ thời điểm mở thừa kế (tức ngày người để lại di sản chết).

Một số người để quá thời gian này mới tiến hành khai nhận di sản, dẫn đến mất quyền thừa kế hoặc phát sinh tranh chấp phức tạp. Đây là sai lầm lớn do tâm lý chủ quan hoặc trì hoãn.

8. Chỉ làm thủ tục ở một nơi mà không biết phải kết hợp nhiều cơ quan

Không ít trường hợp người dân nghĩ rằng chỉ cần đến văn phòng công chứng là hoàn tất. Thực tế, sau khi công chứng văn bản khai nhận di sản, nếu di sản là bất động sản hoặc tài sản phải đăng ký quyền sở hữu, người thừa kế cần làm thủ tục sang tên tại cơ quan đăng ký đất đai hoặc cơ quan đăng ký tài sản.

Sai lầm này khiến hồ sơ bị treo, tài sản chưa được sang tên hợp pháp, dễ phát sinh rủi ro pháp lý.

Công chứng văn bản khai nhận di sản là thủ tục quan trọng, giúp bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người thừa kế và tránh tranh chấp. Tuy nhiên, những sai lầm phổ biến như chuẩn bị hồ sơ thiếu, không xác định đúng người thừa kế, hoặc sử dụng di chúc không hợp pháp có thể khiến quá trình bị kéo dài hoặc vô hiệu.

Việc nắm rõ quy định pháp luật, chuẩn bị kỹ lưỡng và có sự hỗ trợ từ chuyên gia pháp lý sẽ giúp bạn thực hiện thủ tục thuận lợi, an toàn và nhanh chóng.